Pożegnanie jesieni (1990)

Opis: "Przeżycia bandy zdegenerowanych byłych ludzi na tle mechanizującego się życia" - te słowa Witkacego mogłyby służyć za motto jego powieści "Pożegnanie jesieni" i filmu Mariusza Trelińskiego pod tym samym tytułem. Debiutancki utwór młodego reżysera do dziś uchodzi za najlepszą ekranową adaptację prozy autora "Szewców". Trelińskiemu udało się dzięki ogromnej wrażliwości plastycznej zakląć w ruchome obrazy obsesyjne motywy twórczości Witkacego. Jest więc w jego filmie katastroficzno-dekadencki klimat; jest orgiastyczny i perwersyjny erotyzm, jest także lęk przed duchowym upadkiem cywilizacji, objawiającym się zanikiem wolności jednostki i potrzeb metafizycznych. Groteska i surrealistyczny humor mieszają się z nieco błazeńskim, lecz autentycznym tragizmem, przy czym im dłużej trwa film, tym częściej dochodzi do głosu ten drugi. Poczynaniom bohaterów towarzyszy, tak znamienna dla Witkacego, aura niesamowitości. Duża w tym zasługa aktorów, odtwarzających pierwszoplanowe role, zwłaszcza Marii Pakulnis (demoniczna Hela Bertz), Jana Frycza (Bazakbal) i Jana Peszka (Łohoyski). Na corocznym festiwalu w Gdyni "Pożegnanie jesieni" zostało przyjęte entuzjastycznie. Pojawiła się nawet opinia, że to pierwszy polski film postkomunistyczny i postmodernistyczny. Dzieło Trelińskiego uhonorowano Nagrodą im. Andrzeja Munka za najlepszy debiut roku w kategorii reżyserskiej i operatorskiej, dodatkowo przyznano też wyróżnienia za najlepszą scenografię i kostiumy. Atanazy Bazakbal, młody pisarz, jest nieszczęśliwie zakochany w pięknej Helenie, córce bogatego Żyda Bertza. Pewnego dnia przerywa jej schadzkę z księciem Prepudrechem, który z kolei wyzywa Atanazego na pojedynek i rani go w szyję. W czasie manifestacji komunistów Atanazy poślubia Zofię Osłabędzką, a książę Prepudrech Helenę. Ojciec Heleny czarno widzi przyszłość obu par. Szturm komunistów na kościół przerywa uroczystości zaślubin. Następnie komuniści kładą kres weselnemu przyjęciu w pałacu Bertzów. Atanazy znajduje schronienie u zakochanego w nim hrabiego Łohojskiego. Spędzają razem noc, ale na drugi dzień Bazakbal wraz z Heleną, księciem i Zofią wyjeżdżają do Szwajcarii. Atanazy źle traktuje ciężarną Zosię, spędza wreszcie noc z Heleną. Kiedy Zosia dowiaduje się o tym, popełnia samobójstwo. Atanazy wraca do kraju, gotów jest przyłączyć się do komunistów, ale odrzuca propozycję zajęcia się donosicielstwem. Podczas próby przekroczenia granicy zostaje zastrzelony przez patrol rosyjski."

Kategoria: Filmy, Psychologiczne

Wersja językowa: Lektor
Obsada: Jan Frycz, Maria Pakulnis, Henryk Niebudek, Waldemar Kownacki, Wojciech Walasik, Maciej Prus, Piotr Skiba, Leszek Abrahamowicz, Grażyna Trela, Henryk Bista, Kazimierz Meres, Adam Kamień, Alicja Zommer, Jan Peszek, Marek Kasprzyk, Michał Urbaniak, Henryk Staszewski, Adam Ferency, Aleksander Fogiel

Tagi: Pozegnanie, jesieni, 1990, Lektor